بازار جهانی میوه خشک در سال‌های اخیر با رشد قابل‌توجهی همراه بوده و تابستان ۱۴۰۴ نیز چشم‌انداز روشنی برای این صنعت ترسیم کرده است. برآوردها نشان می‌دهد ارزش این بازار در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱۲.۰۲ میلیارد دلار رسیده و پیش‌بینی می‌شود با نرخ رشد سالانه ۵.۶٪ تا سال ۲۰۳۰ به ۱۶.۵۵ میلیارد دلار افزایش یابد. این روند صعودی، فرصت قابل‌توجهی برای کشورهای تولیدکننده و صادرکننده‌ای همچون ایران فراهم کرده است.
رشد تقاضای جهانی برای محصولات سالم
یکی از محرک‌های اصلی افزایش مصرف میوه خشک در بازارهای جهانی، گرایش روزافزون مردم به تغذیه سالم است. آگاهی از خواص تغذیه‌ای این محصولات – مانند فیبر بالا، آنتی‌اکسیدان‌ها و ماندگاری بیشتر – سبب شده تا میوه خشک جایگاه ویژه‌ای در سبد غذایی خانواده‌ها پیدا کند. این رشد با گسترش تجارت الکترونیک و عرضه آسان‌تر از طریق فروشگاه‌های آنلاین نیز همراه بوده است.
نقش فناوری و بسته‌بندی در توسعه بازار
استفاده از فناوری‌های نوین در فرآیند خشک‌سازی (خشک‌کن‌های خورشیدی، انجمادی، خلا و…) و پیشرفت در بسته‌بندی باعث بهبود کیفیت و افزایش ماندگاری محصولات شده است. همین عوامل، زمینه‌ساز ورود گسترده‌تر محصولات ایرانی به بازارهای بین‌المللی شده و رقابت‌پذیری شرکت‌های داخلی را افزایش داده است.
پیش‌بینی قیمت در تابستان پیش رو
نوسانات قیمت در بازار جهانی میوه خشک همچنان ادامه دارد و به عواملی چون تغییرات اقلیمی، اختلال در زنجیره تأمین و افزایش قیمت مواد اولیه وابسته است. در ایران، متغیرهایی مانند نرخ ارز، تورم و هزینه‌های تولید نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در قیمت‌گذاری دارند. پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش ملایم قیمت برخی محصولات مانند کشمش، زردآلو خشک و انجیر در تابستان ۱۴۰۴ است.
ظرفیت صادراتی ایران
ایران از نظر اقلیمی ظرفیت بالایی در تولید میوه خشک دارد. صادرات محصولاتی مانند کشمش، انجیر و زردآلو سال‌هاست که در سبد صادراتی کشور قرار دارند. در حال حاضر، کشورهای اروپایی (به‌ویژه آلمان، بریتانیا و فرانسه) به دلیل تمایل به مصرف خوراکی‌های سالم، سهم بزرگی در بازار دارند. از سوی دیگر، منطقه آسیا-اقیانوسیه – به‌ویژه چین و هند – با رشد جمعیتی و مصرف بالای میان‌وعده‌های سالم، سریع‌ترین رشد بازار را در بازه ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ خواهد داشت. این مناطق می‌توانند مقصدهای مهم صادراتی برای محصولات ایرانی باشند.
فرصت برای افزایش سهم ایران در بازار جهانی
با وجود ظرفیت بالای تولید، سهم ایران از بازار جهانی میوه خشک هنوز محدود است. برآوردها نشان می‌دهد که از بازار جهانی حدود ۲.۴ میلیارد دلاری، صادرات ایران تنها حدود ۷ میلیون دلار است. این تفاوت بزرگ، نشان‌دهنده فرصت نهفته‌ای برای توسعه صادرات است. شرکت‌هایی که به‌صورت تخصصی در این حوزه فعالیت دارند و استانداردهای بین‌المللی را رعایت می‌کنند، می‌توانند الگوی موفقی برای دیگر فعالان بازار باشند.
نقش برندهای ایرانی در صادرات
برخی تولیدکنندگان ایرانی با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و سیستم‌های کیفی، توانسته‌اند به بازارهای متنوعی در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی دست یابند. تجربه این شرکت‌ها نشان می‌دهد که ارتقای کیفیت، سرمایه‌گذاری در بسته‌بندی حرفه‌ای و شناخت بازارهای هدف، از جمله عوامل کلیدی موفقیت در صادرات میوه خشک است. گسترش همکاری با توزیع‌کنندگان بین‌المللی، حضور در نمایشگاه‌ها و توسعه فروش آنلاین نیز می‌تواند مسیر رشد صادرات را هموارتر کند.
مطالعه یک نمونه موفق
در میان مجموعه‌هایی که با رویکرد تخصصی وارد حوزه صادرات میوه خشک شده‌اند، برخی شرکت‌ها با سابقه تولید و بسته‌بندی حرفه‌ای، به جایگاه قابل قبولی در بازار جهانی دست یافته‌اند. یکی از این نمونه‌ها، صنایع غذایی موژان است که از سال ۱۳۸۷ با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در زمینه خشک‌سازی و بسته‌بندی میوه، فعالیت خود را آغاز کرده و اکنون محصولات آن به کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، ترکیه، روسیه، ژاپن، امارات و چین صادر می‌شود. رعایت استانداردهای بین‌المللی، تمرکز بر کیفیت و حضور فعال در بازارهای هدف، از جمله دلایل موفقیت این برند در بازار جهانی میوه خشک به شمار می‌رود.
جمع‌بندی
بازار جهانی میوه خشک در حال رشد مداوم است و مصرف‌کنندگان بیش از گذشته به کیفیت، سلامت و تنوع محصول توجه دارند. ایران، با پتانسیل بالای تولید و نیروی انسانی متخصص، می‌تواند نقش مؤثرتری در این بازار ایفا کند. حرکت به‌سوی صادرات حرفه‌ای، ارتقای استانداردها و تمرکز بر برندینگ می‌تواند سهم کشور را در تجارت جهانی افزایش دهد. تجربیات موفق برخی شرکت‌های ایرانی نشان می‌دهد که مسیر رشد صادرات، هموارتر از گذشته شده است.